Werkbezoeken inclusieve(re) scholen en samenwerkingsverbanden

kdo/po

De Talentencampus Venlo

Het begon in Venlo met een noodzakelijke nieuwbouw in 2012. Besturen van basisonderwijs, speciaal basisonderwijs, speciaal onderwijs en kinderopvang besloten tot de bouw van één nieuw gebouw. Van het samen gebruiken van dat gebouw groeide de nieuwbouw uit tot de Talentencampus. De school kan door de bundeling van onderwijssoorten passend onderwijs bieden voor ieder kind van 0 tot en met 13 jaar. Hierdoor kan ieder kind zich optimaal ontwikkelen op zijn of haar niveau.

Toenemende integratie van leerlingen

De scholen in het gebouw vormden in het begin een heterogene verzameling van onderwijsinstellingen. Gaandeweg heeft het team van de campus gewerkt aan één visie, één blik en één taal met het oogmerk dat leerlingen zich ook als één van de hele schoolpopulatie voelen.
De gezamenlijke kennis, expertise en ervaring wordt ingezet voor alle kinderen die zich op de campus aanmelden. Kinderen zijn aan de slag op hun eigen niveau in groepen of groepjes, die recht doen aan hun talent en mogelijkheden. Soms is dit sector- en klasdoorbrekend.

In de praktijk betekent het dat so, sbo en regulier onderwijs stap voor stap naar elkaar toe groeien. De school levert een bijdrage aan de ruimtelijke, sociale of verdergaande integratie van kinderen die eerder naar aparte speciale voorzieningen gingen. Die integratie leidt tot een meer of minder frequente ontmoeting van kinderen met elkaar. Die ontmoeting kan verschillende vormen aannemen: samen vieren en van elkaar genieten, met elkaar meeleven, samen activiteiten ondernemen, elkaar helpen of samen werken om een bepaald doel te bereiken.

Aandacht voor de organisatie

Wat nog zeker een slag vereist is de onderling verschillende leerlingenadministraties en verschillen in bekostigingswijzen. Het samenwerken is naar het oordeel van de school bespoedigd door de oprichting van de stichting Talenten Campus Venlo, die het beheer en bestuur regelt met een driehoofdige directie.

Een schoolbezoek aan de Talentencampus

Er bestaat grote belangstelling voor deze campusaanpak en de wijze van bestuur en samenwerking tussen de sectoren. Deze onderwerpen en wat bezoekers zelf naar voren brengen staan centraal tijdens het schoolbezoek.

vo/vso

De Sprienke en Praktiq - Goes

Alle leerlingen van vso-school De Sprienke met uitstroomprofiel vervolgonderwijs volgen onderwijs bij Praktiq, een school voor voortgezet middelbaar beroepsonderwijs (vmbo) in Goes. De Sprienke is een school voor leerlingen met een fysieke en/of verstandelijke beperking, een somatische of chronische aandoening in Goes. De Sprienke en Praktiq nemen deel aan de landelijke Experimenteerregeling regulier-speciaal onderwijs.

In Praktiq is een lokaal ingericht om te voldoen aan de onderwijs-, ondersteunings-, en zorgbehoeften van de leerlingen van De Sprienke. Zo zijn in een lokaal een verzorgingsruimte ingericht en zijn rustruimtes aanwezig. Deze ruimte heet de Gespecialiseerde Onderwijsklas oftewel GO!klas.

GO!klas

De GO!klas is een ruimte/klas binnen Praktiq waarin leerlingen van De Sprienke worden voorbereid op het volgen van zo veel mogelijk lessen in het regulier onderwijs. Leerlingen in de GO!klas volgen zo veel als mogelijk les in de reguliere klassen van Praktiq. Daar waar leerlingen behoefte hebben aan rust-, of verzorgingsmomenten volgen de leerlingen les in de GO!klas. De leraar en onderwijsassistent van De Sprienke zijn aanwezig in de GO!klas.

Omdat de leraar, onderwijsassistent en intern begeleider van De Sprienke aanwezig zijn waarborgt De Sprienke samen met Praktiq de goede begeleiding in de overgang. De mentoren van de reguliere klassen van Praktiq werken samen met de leraar, onderwijsassistent en intern begeleider van de GO!klas.

Leerlingen van de GO!klas volgen onderwijs op de niveaus vmbo-bl, -kl en -gl en zij leggen zowel het reguliere- als het staatsexamen af.

Een werkbezoek aan De Sprienke, Praktiq en de GO!klas

De GO!klas is een van de initiatieven die in de documentaire over inclusief onderwijs in Nederland hun verhaal over een inclusieve weg vertelt. Deze documentaire is speciaal gemaakt voor de jaarlijkse conferentie van het platform Naar Inclusiever Onderwijs in 2025.

Een werkbezoek bestaat uit een ontvangst op De Sprienke met daarna een bezoek aan Praktiq en de GO!klas. De scholen nemen je mee in de ontwikkelingen van het ontstaan van de GO!klas, benoemen de hobbels en tegenslagen en ook zeker de successen.

po

OBS De Harlekijn - Landgraaf

OBS Harlekijn is een school voor primair onderwijs in Landgraaf (Zuid-Limburg) en onderdeel van onderwijsstichting Movare. OBS Harlekijn is een reguliere basisschool waar elk kind telt. Zij bieden onderwijs aan alle kinderen, met aandacht voor hun unieke talenten, leerstijlen en ondersteuningsbehoeften. De school streeft naar een inclusieve leeromgeving, waarin ook leerlingen met een lichamelijke, verstandelijke of zintuiglijke beperking alle kansen krijgen om zich te ontwikkelen.

Intensieve samenwerking met partners

Om dit mogelijk te maken, werken zij nauw samen met zorgprofessionals van Adelante, een gespecialiseerd revalidatiecentrum en onderwijsinstelling in Valkenburg. Adelante biedt zorg, therapie en onderwijs aan kinderen en jongeren met lichamelijke beperkingen, ontwikkelingsstoornissen of chronische aandoeningen.

Dagelijks zijn er onderwijsassistenten van Adelante op de school aanwezig. Zij ondersteunen leerlingen met bijzondere zorgbehoeften, zowel op het gebied van onderwijs als op het gebied van persoonlijke verzorging en begeleiding. Samen zorgen de school en partners voor een veilige, stimulerende en toegankelijke leeromgeving, waarin elk kind zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelt.

De kracht van inclusief onderwijs

De school gelooft in de kracht van inclusiever onderwijs – niet alleen voor kinderen met extra ondersteuningsbehoeften, maar voor álle leerlingen. Diversiteit in de klas verrijkt het leren, stimuleert begrip en versterkt het samen leren en samen leven.
Thuisnabijheid, voor alle leerlingen in de regio – dat is de gezamenlijke ambitie. En die realiseren zij niet alleen. Dit kan alleen samen met de onderwijsstichting Movare, Adelante, de gemeente en andere zorgprofessionals, die zich samen met de school inzetten voor écht inclusief onderwijs.

Een schoolbezoek aan De Harlekijn

Tijdens een werkbezoek maak je kennis met de school, vertellen zij hoe hun construct tot stand is gekomen en geven zij je een rondleiding door het gebouw. Zo krijg je een kijkje in de dagelijkse praktijk van inclusief onderwijs op De Harlekijn.
Zij delen graag hun ervaringen met jou: de mooie momenten, de leerzame uitdagingen en alles wat zij onderweg tegenkomen op weg naar nóg inclusiever onderwijs. Want alleen door samen te leren en te delen, komen we verder.

Interessant detail: de school vertelt in onze documentaire 'Samen sterker inclusief' over hun ervaringen en aanpak. Wellicht geeft dit inkijkje voldoende aanleiding voor een uitgebreid werkbezoek!

bao/so

BS De Laak & De Kom - Wamel

Sinds 2008 zijn er op basisschool De Laak twee klassen van het speciaal onderwijs De Kom gevestigd. Door deze unieke samenwerking kunnen leerlingen van beide scholen samen naar school. Het idee ontstond aan de keukentafel: de twee directeuren waren een echtpaar. De Laak had lokalen over, terwijl De Kom juist ruimte tekort had. Zo ontstond het plan om de scholen samen te brengen. Omdat de directeuren maatschappelijk betrokken waren, paste dit initiatief goed bij hun manier van denken.
De samenwerking begon klein, met sociale inclusie als uitgangspunt. Leerlingen en ouders ontmoetten elkaar bij gezamenlijke voorstellingen en vieringen.

Van integratie naar inclusiever onderwijs

In de loop van de jaren zijn de teams steeds nauwer gaan samenwerken. Leraren en onderwijsassistenten staan open voor elkaar en voelen de urgentie om mee te bewegen met de veranderingen in het onderwijs. Zij willen niet langer twee scholen onder één dak zijn, maar echt meer samen doen. Daarom is er een werkgroep met teamleden van De Kom en De Laak. Deze groep bekijkt waar leerlingen nog meer samen kunnen leren. Zo lezen ze bijvoorbeeld met elkaar en volgen leerlingen van De Kom een deel van hun lessen bij De Laak, en andersom. Ook bezoeken teamleden elkaars lessen om zicht te krijgen op de manier van lesgeven en zo van elkaar te leren.

De stip op de horizon is duidelijk: alle leerlingen en medewerkers moeten zich onderdeel voelen van De Laak. Het maakt daarbij niet uit of je in lokaal A of lokaal B zit. Iedereen hoort bij één school.

Positief voor leerlingen van beide scholen

De samenwerking heeft veel positieve effecten. Leerlingen van De Laak ontdekken dat er kinderen zijn die op een andere manier leren, een handicap hebben of er net iets anders uitzien. Ze leren zich daardoor al jong in anderen te verplaatsen. Voor leerlingen van De Kom is het waardevol dat zij ander voorbeeldgedrag zien dan in het speciaal onderwijs. Dit sociale aspect is belangrijk en zorgt ervoor dat er nieuwe contacten ontstaan. Soms groeien deze zelfs uit tot vriendschappen tussen leerlingen van beide scholen.

Een werkbezoek aan De Laak-De Kom

Tijdens een werkbezoek geven Wencke en Anne-Marie een presentatie over de ontstaansgeschiedenis en de werkwijze. Daarna volgen er bezoeken aan klassen met integratieactiviteiten en is er volop gelegenheid tot het stellen van vragen aan het team en de schoolleiding.

kdo/po

BS De Korenaar - Eindhoven

Basisschool De Korenaar gelooft in inclusief onderwijs en vindt dat elk kind recht heeft op thuisnabij en passend onderwijs. De Korenaar vormt samen met Kinderopvang Dikkie & Dik het Inclusief SPILcentrum Jagershoef/ Prinsejagt. Binnen het SPILcentrum (SPIL staat voor Spelen, Integreren en Leren) wordt door professionals intensief samengewerkt in het realiseren van een doorgaande lijn voor kinderen van 0 tot 14 jaar zodat zij zich optimaal kunnen ontwikkelen.

Mediërend Leren als kern

De Korenaar werkt met de principes van Mediërend Leren (StibCo). Contact maken en aansluiten bij de mogelijkheden van een kind spelen hierbij een sleutelrol. Het ontwikkelen en versterken van sociale vaardigheden en cognitie gaan volgens de school hand in hand. Samen spelen en leren vormen dan ook de basis van het schoolklimaat. Iedereen heeft kwaliteiten en iedereen is welkom. Dit beschouwt het team als de kern van inclusief onderwijs. Op De Korenaar wordt gewerkt in jaargroepen. Daarnaast wordt er veel samengewerkt op de leerpleinen.

Professionalisering van het team

Het realiseren van inclusief en passend onderwijs gebeurt op De Korenaar niet alleen door intensief samen te werken met partners, maar ook door te investeren in de kennis en vaardigheden van medewerkers. Hierdoor kan de school het onderwijs steeds beter afstemmen op de individuele behoeften van leerlingen en een breed ondersteuningsaanbod ontwikkelen.

Zo heeft de school bijvoorbeeld gespecialiseerde leerkrachten. Deze ZON-leerkrachten met een specialisme zijn groepsleerkracht én begeleiden leerlingen met een extra ondersteuningsbehoefte. Ook coachen en ondersteunen ze daarnaast de groepsleerkrachten. Bij vragen rondom leerlingenzorg en onderwijsvernieuwing wordt gebruikgemaakt van intervisie met beeld, dit vanuit Mediërend Leren.

Een schoolbezoek aan De Korenaar

De school is een van de drie scholen die in de documentaire over inclusief onderwijs in Nederland hun verhaal over een inclusieve weg vertelt. Deze documentaire, getiteld "Revolutie of Evolutie", is speciaal gemaakt voor de jaarlijkse conferentie van het platform Naar Inclusiever Onderwijs in 2023 en kun je hier alvast bekijken.

Maar wat kun je van een bezoek aan De Korenaar verwachten? De school geeft een presentatie over De Korenaar. Er is daarbij ruimte voor een rondgang door de school en het spreken met collega’s. Daarnaast wordt er tijd vrijgemaakt voor een of twee gespreksrondes over allerlei facetten van de inclusieve schoolpraktijk.

vo

Eduwiek / Roelof van Echten College - Hoogeveen

Eduwiek is een uniek samenwerkingsconcept van het Roelof van Echten College, RENN4, Kentalis en Onderwijscentrum de Twijn. Het is ontstaan uit een gedeelde visie om élke jongere een optimale leerloopbaan te bieden die past bij zijn of haar talenten, wensen en interesses.

Les onder één dak

Leerlingen van het ISK, praktijkonderwijs, vmbo en mavo van het Roelof van Echten College, leerlingen van RENN4 De Atlas (cluster 4) en De Windroos (ZML) krijgen les onder één dak. Iedere school heeft zijn eigen plekje in het gebouw, met een eigen plein en ingang. Zij delen praktijkruimtes, zoals een leskeuken, praktijklokalen voor hout en metaal, een winkel, arbeidstrainingscentrum en een simulatiewoonhuis. Het kloppend hart van de locatie is de kantine, waar leerlingen van de verschillende scholen elkaar ontmoeten tijdens de pauzes, voor en na schooltijd.

Ook locatie Bentinckspark van het Roelof van Echten College (havo, atheneum en gymnasium) maakt onderdeel uit van Eduwiek. Zij maken gebruik van de expertise van Onderwijscentrum De Twijn en Kentalis, om op beide locaties voor zoveel mogelijk leerlingen thuisnabij onderwijs mogelijk te maken.

Wat Eduwiek voor inclusief onderwijs betekent

Het gezamenlijke expertisecentrum is de drijvende kracht achter het inclusiever maken van de school. Dit team van professionals - die in dienst zijn bij één van de partners - zorgt voor passende, laagdrempelige ondersteuning, bedenkt en organiseert onderwijsarrangementen en zoekt creatieve oplossingen voor vaak ingewikkelde onderwijs- en ondersteuningsvragen. Het totale aanbod aan onderwijs, begeleiding en zorg is beschikbaar voor iedere leerling, van het praktijkonderwijs tot en met het gymnasium.

Binnen Eduwiek streven zij ernaar om steeds inclusiever onderwijs te gaan verzorgen. Thuisnabij, voor alle leerlingen in de regio. Dat is hun gezamenlijke ambitie, vanuit de overtuiging dat inclusiever onderwijs goed is voor alle leerlingen. De school deelt graag hun ervaringen met jou; zowel de successen als de verbeterpunten.

Een bezoek aan Eduwiek

Medewerkers willen vertellen hoe zij vanuit hun visie op onderwijs zijn gekomen tot dit samenwerkingsconcept en op welke wijze zij daar uitvoering aan geven op de twee locaties. Zij ontvangen je in het gebouw aan de Voltastraat, waar regulier en gespecialiseerd onderwijs samen onder één dak gehuisvest zijn. Uiteraard kun je deze locatie tijdens het bezoek bekijken. Daarnaast vertellen zij je wat Eduwiek in de praktijk betekent voor leerlingen en personeel. Ook het expertisecentrum komt aan bod.

Het spreekt voor zich dat er ruimte is voor jouw vragen. We vragen jou om bij de inschrijving aan te geven of er specifieke thema’s zijn die jouw interesse hebben, zodat we het programma daarop kunnen afstemmen.

po

Samenwerkingsverband Driegang - Gorinchem

Driegang is een samenwerkingsverband binnen het primair onderwijs waarin scholen, schoolbesturen en externe partners intensief samenwerken. Onderwijs passend maken voor álle kinderen ongeacht achtergrond, ondersteuningsbehoefte of sociale context. Driegang gelooft dat ieder kind recht heeft op een plek waar het kan leren, groeien en zichzelf kan zijn.

Meer Inclusief Onderwijs

Tijdens je bezoek aan Driegang nemen zij je graag mee in hun visie op inclusief onderwijs, de werkwijze in de praktijk en de verhalen van mensen die dit elke dag handen en voeten geven. Zij laten je zien hoe zij, stap voor stap, bouwen aan een onderwijssysteem dat recht doet aan verschillen en waarin elk kind telt.

De leidende principes en de werkdefinitie van Meer Inclusief Onderwijs vormen daarbij het fundament. Deze uitgangspunten geven richting aan hun beleid én hun dagelijkse praktijk en inspireren scholen binnen het samenwerkingsverband om inclusiever te denken en handelen. Met behulp van deze definitie kan het samenwerkingsverband met korte samenwerkingslijnen leerkrachten en leerlingen (en ouders) op school met expertise en middelen ondersteunen.

Een werkbezoek aan Driegang

Wat kun je tijdens een bezoek aan Driegang verwachten?

• Een helder inkijkje in de aanpak. Ontdek hoe Driegang invulling geeft aan inclusief onderwijs: van beleidskeuzes tot concrete ondersteuning in de klas.
• Ruimte voor ontmoeting en dialoog.

Ga in gesprek met de collega's van Driegang, stel je vragen aan deze professionals en wissel ervaringen uit met collega’s uit het onderwijsveld.
Of je nu beleidsmaker bent, schoolleider, intern begeleider, of gewoon nieuwsgierig naar de kracht van samenwerking binnen het onderwijs: je bent van harte welkom. De medewerkers van Driegang kijken ernaar uit om je te ontvangen en samen te verkennen hoe we inclusiever onderwijs nóg beter kunnen vormgeven.